Maar is het kunst?

(fragment Vamos a la playa – Righeira)

Vamos a la playa, wie zich de jaren 80 herinnert kent dit zonnige lied van de heren Righeira.

Dit lied zette vrijwel iedereen op het verkeerde been, met name vanwege de Spaanse tekst. We verstaan er immers geen fluit van. En wat kan ons het schelen? De groove en het meezingrefreintje geven immers een heerlijk zomers gevoel.

Deze niets-aan-de-hand-muziek doet niet vermoeden dat hier een bijzonder donkere boodschap gebracht wordt: de atoombom is namelijk ontploft. 

Een atoombom op Hiroshima en eentje op Nagasaki betekende het einde van de tweede wereldoorlog. Amerika was daar verantwoordelijk voor, het eerste land dat een atoombom wist te fabriceren. Maar de Russen bleven niet achter en zodoende kwam de wereld een paar jaar na de tweede wereldoorlog in een andere oorlog terecht : een koude oorlog. De spanning tussen het kapitalisme en het communisme nam toe. Om specifiek te zijn: tussen Amerika en de Soviet-Unie. De dreiging van een derde wereldoorlog vormde een aanleiding om daar liedjes over te schrijven.

(fragment Forever Young – Alphaville)

Are you gonna drop the bomb or not?

Zingt Alphaville serieus in het nummer Forever Young.

(fragment Two Tribes – Frankie Goes to Hollywood)

In de videoclip van het nummer Two Tribes van Frankie Goes to Hollywood zien we de waus Ronald Reagon met de russische waus Konstantin Tsjernenko worstelen. 

Maar net als Forever Young is de song Too Tribes serieus. Dat geldt ook voor Russians van Sting.

(fragment Russians – Sting)

En wat is Oppenheimer’s deadly toy? Juistum: de atoombom! Opperheimer was een Amerikaase natuurkundige, de vader van de atoombom. Hij was overigens fel tegen de wapenwedloop tussen Amerika en de Soviet-Unie.

New Frontier van Donald Fagen daarentegen klinkt bijna even luchtig als Vamos a la play van de heren Righeira.

(fragment New Frontier – Donald Fagen)

It’s just a dugout that my dad built

In case the reds decide to push the button down

Vaderlief had dus een ondergrondse bunker gebouwd in ’t geval de Rooien, de commies, op de rode knop zouden drukken.

En ook Nederland kon natuurlijk niet achter blijven. De Bom van Doe Maar is een goed voorbeeld van een zware boodschap die verpakt is in zonnige muziek.

(fragment De Bom – Doe Maar)

Dat er veel liedjes over de atoombom geschreven zijn, dat is eigenlijk niet mijn punt. Wat ik naar voren wil brengen is dat je een zware boodschap zwaar kunt brengen maar juist ook luchtig. 

Het omgekeerde is ook leuk, wat mijn oude band MAM met het nummer Maternité flikte: iets triviaals juist heel gewichtig brengen. 

(fragment Maternité – MAM)

Niet voor niets heb ik over dat lied een 6-delige podcast gemaakt. De analyse van dit lied betekende de start van mijn podcast VERVORMER.

De kunst zit ‘m wat mij betreft in dat contrast. Luchtige muziek samen laten gaan met een zware tekst of omgekeerd. Dan schuurt het lekker. Zoals in Vamos a la playa.

Maar de hamvraag blijft nog wel staan: Is het nu kunst of gewoon puur vermaak?

Een antwoord op die vraag geven is een antwoord geven op de vraag wat popmuziek nu eigenlijk is. 

In 2020 las ik op de vpro website 3voor12 een interview met Spinvis. Hij vertelt daarin over vroeger. Ik citeer:

Maar in 1996 was de new wave weg. Iedereen die ik kende had een carrière of gezin, ik was alleen over. Dan kom je dus in een feesten- en partijencircuit. Dat vond ik heel leuk, ik heb er veel geleerd: dat mensen willen dansen, dat de kick altijd op de 1 moet zitten. Het is zo basaal, dat is wat popmuziek is. Je kunt het uitleggen als kunst, maar ook als amusement. Ik vind het leuk om er precies tussenin te zitten.

Einde citaat.

Ik denk dat hij gelijk heeft. Of laat ik het nog wat scherper stellen: popmuziek is kunst verpakt als amusement.